Audio
Nā kūpuna kūʻiʻo
ʻO ka manaʻoʻiʻo (Credo, mai ka Latin "I believe") he hōʻuluʻulu manaʻo o nā manaʻoʻiʻo. Makemake ʻo ia e helu i nā ʻoiaʻiʻo nui, e wehewehe i nā ʻōlelo aʻoaʻo, e hoʻokaʻawale i ka ʻoiaʻiʻo mai ka hewa. Ua kākau pinepine ʻia ma ke ʻano e hiki ke hoʻopaʻanaʻau ʻia. He mau pauku ma ka Baibala ke ano o na hoomana. No laila ua hoʻohana ʻo Iesū i ka hoʻolālā e pili ana i 5. Puka 6,4-9, ma ke ano he hooiaio. Hana ʻo Paul i nā ʻōlelo maʻalahi a like me ka credo 1. Korineto 8,6; 12,3 a me 15,3-4. Auch 1. Timotea 3,16 hāʻawi i ka manaʻoʻiʻo ma kahi ʻano maʻalahi.
I ka hoʻolaha ʻana o ka ʻekalesia mua, ua ʻike ʻia ka manaʻo pono e hāʻawi i ka poʻe manaʻoʻiʻo i nā kumu nui o kā lākou hoʻomana. ʻAʻole i kapa ʻia ka inoa o nā lunaʻōlelo no ka mea i kākau mua ʻia e nā lunaʻōlelo, akā no ka hōʻuluʻulu kūpono i ke aʻo ʻana a nā lunaʻōlelo. Ua ʻokoʻa iki nā ʻano ʻokoʻa o ka ʻAlelo Hoʻomana o nā ʻAlele; ʻO ka kikokikona o Pirminus (ma kahi o 750) ua ʻae ʻia e like me ke ʻano maʻamau.
I ka ulu ʻana o ka ʻEkalesia, ua piʻi aʻe nā kuʻekuʻe, a ʻo nā Karistiano mua e wehewehe i nā palena o ko lākou manaʻoʻiʻo. I ka wa mua 4. Ma ke kenekulia 325, ma mua o ka hoʻokumu ʻia ʻana o ka canon o ke Kauoha Hou, ua kū mai ka hoʻopaʻapaʻa no ke Akua o Kristo. Ma ke noi a ka Emepera Constantine, ua hui nā pīhopa mai nā wahi a pau o ke aupuni Roma ma Nicaea i ka makahiki 381 e wehewehe i kēia nīnau. Ua kākau lākou i ko lākou ʻae ʻana ma ka mea i kapa ʻia ʻo Creed of Nicaea. I ka makahiki , hui hou kekahi synode ma Constantinople, kahi i hooponopono hou ia ai ka Nicene Confession a hoonuiia e kekahi mau wahi. Kapa ʻia kēia mana ʻo ka Nicene Constantinopolitan Creed, a i ʻole ka Nicene Creed no ka pōkole.
I ke keneturi aʻe, ua hui nā alakaʻi o ka halepule ma ke kūlanakauhale ʻo Chalcedon e kūkākūkā, ma waena o nā mea ʻē aʻe, i ke ʻano akua a me ke kanaka o Kristo. Ua loaʻa iā lākou kahi ʻōlelo a lākou i manaʻo ai e kūlike me ka ʻeuanelio, ke aʻo ʻana a nā aposetolo, a me ka Palapala Hemolele. Kapa ʻia ʻo ia ʻo ka Christological Definition of Chalcedon a i ʻole ka Chalcedonian Formula.
ʻO ka mea pōʻino, hiki ke hoʻohālikelike ʻia nā creeds, paʻakikī, abstract, a i kekahi manawa e hoʻohālikelike ʻia me "Ka Palapala Hemolele." Ke hoʻohana pono ʻia naʻe, hāʻawi lākou i kahi kumu aʻoaʻo koʻikoʻi, mālama i ke aʻo ʻana o ka Baibala kūpono, a hoʻokumu i ka manaʻo no ke ola pule. Ua ʻae nui ʻia kēia mau manaʻoʻiʻo ʻekolu i waena o ka poʻe Kristiano ma ke ʻano he Baibala a ma ke ʻano he kumu o ka orthodoxy Kalikiano maoli (orthodoxy).
The Nicene Creed (AD 381)
Ke manaʻoʻiʻo nei mākou i ke Akua hoʻokahi ka Makua Mana Loa, ka mea nāna i hana i ka lani a me ka honua, nā mea a pau i ʻike ʻia a ʻike ʻole ʻia. A iloko o ka Haku hookahi o Iesu Kristo, ke Keiki hiwahiwa a ke Akua, i hoohanauia e ka Makua mamua o na makahiki a pau, ka malamalama o ka malamalama, ke Akua oiaio o ke Akua oiaio, i hanau ole ia, hookahi uhane me ka Makua, nana i hanaia na mea a pau. Ka poe e puni ana ia kakou na kanaka, a no ko kakou hoola ana, i iho mai ia mai ka lani mai, a ua lilo i kanaka na ka Uhane Hemolele, a me ka wahine Maria, a ua kauia ma ke kea no kakou malalo o Ponetio Pilato, a ua eha, ua kanuia, a ua ala hou mai i ke kolu o ka la e like me ka olelo Palapala hemolele a pii aku la i ka lani a noho ma ka lima akau o ka Makua, a e hele hou mai ia me ka nani e hookolokolo i ka poe ola a me ka poe make, aole pau ko lakou aupuni.
A ma ka ʻUhane Hemolele, ka Haku a me ka mea nāna i hāʻawi i ke ola, ka mea i puka mai mai ka Makua mai, ka mea i hoʻomana ʻia a hoʻonani pū ʻia me ka Makua a me ke Keiki, ka mea i ʻōlelo mai ma o nā kāula.
Ua; i ka ekalesia hemolele a katolika [universal] a me ka ekalesia lunaolelo. Haʻi mākou i ka bapetizo ʻana i kala ʻia nā hala; ke kali nei kakou i ke alahouana o ka poe make a me ke ola o ke ao e hiki mai ana. Amene.
(Kuhi ʻia mai JND Kelly, Old Christian Confessions, Göttingen 1993)
The Apostles' Creed (c. 700 AD)
Ke manaʻoʻiʻo nei au i ke Akua ka Makua Mana Loa, ka mea nāna i hana ka lani a me ka honua. A iloko o Iesu Kristo, kana Keiki hiwahiwa, ko kakou Haku, i hapaiia e ka Uhane Hemolele, i hanauia e ka wahine puupaa o Maria, ua eha ia malalo o Ponetio Pilato, i kaulia ma ke kea, ua make a ua kanuia, ua iho i ke aupuni o ka make, ua ala mai ke kolu mai ka make mai. la, pii aku la i ka lani, e noho ana ma ka lima akau o ke Akua ka Makua; mai laila mai ʻo ia e hoʻoponopono ai i ka poʻe ola a me ka poʻe make. Ke manaʻoʻiʻo nei au i ka ʻUhane Hemolele, ka ʻekalesia Kalikiano hemolele, ka hui ʻana o ka poʻe haipule, ke kala ʻana i ka hala, ke ala hou ʻana o ka poʻe make a me ke ola mau loa. Amene.
Ka wehewehe ʻana i ka lokahi o ke Akua a me ke ʻano kanaka i loko o ke kino o Kristo
(Ka Ahaolelo o Kalesedona, 451 AD)
No laila, ma muli o nā Makua Hemolele, ke aʻo aku nei mākou i nā mea a pau me ka lokahi e hōʻoia i ko mākou Haku ʻo Iesū Kristo he Keiki hoʻokahi; ʻO ia ka hemolele i ke akua a me ka hemolele i ke kanaka, ʻo ia ke Akua maoli a me ke kanaka noʻonoʻo pono o ka ʻuhane a me ke kino, me ka makua kāne ma ke ʻano (homooúsion) o ke akua a like me mākou i ke ʻano o ke kanaka, e like me mākou i loko. na mea a pau koe wale no ka hewa. Ua hānau ʻia e ka Makua ma mua o ka manawa e like me ke akua, akā i ka hopena o ka manawa e like me ka mea like, no ko mākou ola a no ko mākou ola no Maria, ka wahine a me ka makuahine o ke Akua (theotokos), ʻo ia, me he hoʻokahi a ʻO ia hoʻi, ʻo Kristo, ke Keiki, i hānau wale ʻia, ma nā ʻano ʻelua i hui ʻole ʻia, ʻaʻole i hoʻololi ʻia, ʻaʻole i māhele ʻia, ʻike ʻole ʻia. ʻAʻole loa e hoʻopau ʻia ka ʻokoʻa o ke ʻano no ka lokahi; akā, mālama ʻia ka ʻokoʻa o kēlā me kēia ʻano ʻelua a hoʻohui ʻia i hoʻokahi kanaka a me ka hypostasis. [Ke hooiaio aku nei makou ia ia] aole i mokuahana a mokuahana i na kanaka elua, aka, e like me ke Keiki hookahi, i hoohanau wale ia, ke Akua, Logos, Haku, Iesu Kristo, e like me ka poe kaula i wanana nona, a oia no o Iesu Kristo. aʻo mai iā mākou a hāʻawi mai ka hōʻailona Makua [Nicaea Creed] iā mākou. (I ʻōlelo ʻia e ka hoʻomana i ka wā ma mua a i kēia manawa, hoʻoponopono ʻia e Betz/Browning/Janowski/Jüngel, Tübingen 1999)
