Audio
Ka Palapala Hemolele
ʻO ka palapala hemolele ka ʻōlelo a ke Akua, ka hōʻike ʻoiaʻiʻo o ka ʻeuanelio, a me ka hoʻopuka pololei a pololei o ka hōʻike ʻana a ke Akua i ke kanaka. Ma kēia ʻano, he hewa ʻole ka Palapala Hemolele i ka Ekalesia ma nā nīnau aʻo a me ke ola. Pehea mākou e ʻike ai ʻo wai ʻo Iesū a me ka mea a Iesu i aʻo ai? Pehea mākou e ʻike ai inā he ʻeuanelio maoli a he wahaheʻe paha? He aha ke kumu mana no ke aʻo ʻana a me ke ola? ʻO ka Baibala ke kumu hoʻoikaika a me ka hewa ʻole no ka makemake o ke Akua e ʻike a hana mākou. (2. Timotea 3,15-iwakālua; 2. Petrus 1,20-21; Ioane 17,17)
Hoike no Iesu
Ua ʻike paha ʻoe i nā hōʻike nūpepa o ka "Jesus Seminary," he hui o nā haumāna e ʻōlelo nei ʻaʻole ʻo Iesū i ʻōlelo i ka hapa nui o kāna mau mea i ʻōlelo ai e like me ka Baibala. A i ʻole, ua lohe paha ʻoe mai nā poʻe ʻepekema ʻē aʻe e ʻōlelo nei he hōʻuluʻulu o nā kūʻē a me nā moʻolelo ka Baibala.
He nui nā poʻe i aʻo ʻia i ka Baibala. ʻO nā poʻe ʻē aʻe, hoʻonaʻauao like ʻia, e noʻonoʻo ʻoe i kahi moʻoʻōlelo kūpono o ka mea a ke Akua i ʻōlelo ai a ʻōlelo hoʻi. Inā ʻaʻole hiki iā mākou ke hilinaʻi i ka ʻōlelo a ka Baibala e pili ana iā Iesū, a laila ʻaʻole lawa kahi mea o ʻike e pili ana iā ia.
Ua hoʻomaka ka "Jusus Seminary" me kahi manaʻo i manaʻo mua ʻia i ka mea a Iesu e aʻo ai. Uaʻae wale lākou i nā'ōlelo i kūpono i kēia kiʻi a hōʻole i nā mea a pauʻole. I ka hana ʻana pēlā, hana maoli lākou i kahi Iesu ma ko lākou kiʻi ponoʻī. He mea kānalua loa kēia i ka ʻepekema a ʻo ka nui o ka poʻe ʻepekema liberal ʻaʻole i ʻae i ka "Jesus Seminary".
He kumu maikaʻi paha kā mākou e manaʻoʻiʻo ai i nā moʻoolelo Baibala o Iesū e hōʻoiaʻiʻo ʻia? ʻAe - ua kākau ʻia lākou i kekahi mau makahiki ma hope iho o ka make ʻana o Iesū, i ke ola ʻana o nā mea ʻike maka. Hoʻomau pinepine nā haumāna Iudaio i ka ʻōlelo a kā lākou mau kumu; aia nō paha he kūpono ia i hoʻomau ʻia nā haumāna a kāua Haku i kā lākou kumu aʻo. ʻAʻohe mea i hōʻike ai iā mākou i kūkulu lākou i nā ʻōlelo e hoʻoponopono i nā pilikia i ka Ekalesia mua, e like me ke ʻoki poepoe. Ua hōʻike ʻia kēia ma muli o kā lākou mau hōʻike i ka mea a Iesu i aʻo ai.
Hiki iā mākou ke manaʻo i kahi kūlana kiʻekiʻe o ka hilinaʻi i ka moʻomeheu o nā kumu kikokikona. Loaʻa iā mākou nā manuscript mai ke kenekulia ʻehā a me nā ʻāpana liʻiliʻi mai ka lua. (He 350 mau makahiki ma hope o ka make ʻana o ka haku mele ka mea kahiko loa e ola nei; ʻo Plato 1300 makahiki ma hope.) ʻO ka hoʻohālikelike ʻana i nā palapala i hōʻike ʻia ua kope pono ʻia ka Baibala a loaʻa iā mākou kahi kikokikona hilinaʻi loa.
Iesu: he mea hōʻike nui o ka Palapala Hemolele
Mākaukau ʻo Iesū e hoʻopaʻapaʻa me nā Parisaio i nā pilikia he nui, akā ʻaʻole naʻe i hoʻokahi: i ka ʻike ʻana i ke ʻano o ka Palapala Hemolele. Hoʻokū pinepine ʻo ia i nā manaʻo like ʻole i ka wehewehe a me nā kuʻuna, akā na ka mea i kū like ʻole me nā kāhuna Iudaio ʻo ia ke kumu kumu no ka manaʻoʻiʻo a me ka hana.
Ua manaʻo ʻo Iesū e hoʻokō ʻia nā ʻōlelo a pau o ka palapala hemolele (Mat 5,17-18; Maka 14,49). Ua ʻōlelo ʻo ia mai ka Palapala Hemolele e kākoʻo i kāna mau ʻōlelo ponoʻī (Matthew 22,29; 26,24; 26,31; John 10,34); Ua pāpā ʻo ia i ka poʻe no ka heluhelu ʻole ʻana i ka Palapala Hemolele (Matthew 22,29; Luka 24,25; John 5,39). Ua ʻōlelo ʻo ia i nā kānaka a me nā hanana o ke Kauoha Kahiko me ka ʻole o ka manaʻo iki ʻaʻole hiki ke ola.
Ma hope o ka Palapala Hemolele ka mana o ke Akua. No ka hoʻowalewale ʻana iā Sātana, pane akula ʻo Iesū: "Ua palapala ʻia" (Mat 4,4-10). Ma muli wale nō o kekahi mea i loko o ka Palapala Hemolele, ua ʻae ʻole ia no Iesu. Ua hoʻoikaika ʻia nā ʻōlelo a Dāvida e ka ʻUhane Hemolele (Mark 12,36); Ua hāʻawi ʻia kahi wānana "ma o" Daniela (Matthew 24,15) no ka mea, ʻo ke Akua ko lākou kumu maoli.
Ma Mataio 19,4-5 Olelo mai o Iesu ke olelo mai nei ka Mea nana i hana 1. Puka 2,24: "No laila e haʻalele ke kāne i kona makua kāne a me kona makuahine a e pili aku i kāna wahine, a e lilo lāua ʻelua i ʻiʻo hoʻokahi." Akā naʻe, ʻaʻole ʻōlelo ka moʻolelo o ka hana ʻana i kēia ʻōlelo i ke Akua. Hiki iā Iesu ke kuhikuhi i ke Akua no ka mea aia ma ka Palapala Hemolele. Manaʻo kumu: ʻO ke Akua ka mea kākau maoli o ka Palapala Hemolele.
Ua akaka ma na euanelio a pau, ua manao o Iesu i ka Palapala Hemolele me ka hilinai a me ka hilinai. I ka poe i makemake e hailuku ia ia, i mai la oia, "Aole hiki ke wawahiia ka palapala hemolele" (Ioane 10:35). Ua manaʻo ʻo Iesū iā lākou ua piha; Ua pale ʻo ia i ka pono o nā kauoha berita kahiko i ka wā e paʻa ana ka berita kahiko (Matthew. 8,4; 23,23).
Ke hoike ana a ka poe lunaolelo
E like me kā lākou kumu, manaʻo ka poʻe lunaʻōlelo he mana ka Palapala Hemolele. Ua ʻōlelo pinepine lākou, e kākoʻo i kahi manaʻo. Ua manaoia na olelo o ka Palapala Hemolele e like me na olelo a ke Akua. Hoʻopilikino ʻia ka palapala hemolele e like me ka ʻōlelo a ke Akua iā ʻAberahama a me Paraʻo (Roma 9,17; Galatia 3,8). ʻO ka mea a Dāvida a me ʻIsaia a me Ieremia i kākau ai, ua ʻōlelo maoli ʻia e ke Akua a no laila ua maopopo (Acts 1,16; 4,25; 13,35; 28,25; Hebera 1,6-iwakālua; 10,15). Ua manaʻo ʻia ke kānāwai o Mose e hōʻike i ka manaʻo o ke Akua (1. Korineto 9,9). ʻO ke Akua ka mea kākau maoli o ka Palapala Hemolele (1. Korineto 6,16; Roma 9,25).
Ua kapa ʻo Paulo i ka Palapala Hemolele "ka mea a ke Akua i ʻōlelo mai ai" (Roma 3,2). Wahi a Peter, ʻaʻole i ʻōlelo nā kāula "no ka makemake o nā kānaka, akā ua ʻōlelo nā kānaka, i hoʻoikaika ʻia e ka ʻUhane Hemolele, ma ka inoa o ke Akua" (2. Petrus 1,21). ʻAʻole na nā kāula i hoʻopuka me ia - na ke Akua i hoʻokomo i loko o lākou, ʻo ia ke kumu maoli o nā ʻōlelo. Ua kākau pinepine lākou: "A hiki mai ka ʻōlelo a ka Haku ..." a i ʻole: "Ke ʻōlelo mai nei ka Haku ..."
Naʻe tohi ʻe Paula kia Tīmote: “Ko e Tohitapu kotoa pē naʻe fakalaumālie ia ʻe he ʻOtua, pea ʻoku lelei ki he akonaki, ki he fakapapauʻi, ki he fakatonutonu, ki he akonaki ʻi he māʻoniʻoní.2. Timotea 3,16, Baibala Elberfeld). Eia naʻe, ʻaʻole pono mākou e heluhelu i kā mākou mau manaʻo hou i ke ʻano o ka "hanu ʻana o ke Akua". Pono kākou e hoʻomanaʻo ʻo Paulo ka unuhi Septuagint, ka unuhi Helene o ka Palapala Hebera (ʻo ia ka Palapala Hemolele a Timoteo i ʻike ai mai ka wā kamaliʻi - pauku 15). Ua hoʻohana ʻo Paulo i kēia unuhi ma ke ʻano he ʻōlelo a ke Akua me ka ʻole o ka ʻōlelo ʻana he kikokikona kūpono loa ia.
Neongo ʻa e feʻunga kehekehe ʻa e liliu ʻa e ʻOtuá, ʻoku ʻi he ʻOtua mo ʻaonga ia “ke akoʻi ʻi he māʻoniʻoní” pea ʻe lava ke ne fakatupu ʻa e “tangata ʻo e ʻOtua ke haohaoa, ʻo fakatatau ki he ngāue lelei kotoa pē” (veesi 16–17).
He hapa ʻole o ke kamaʻilio ʻana
He hemolele ka ʻōlelo kumu a ke Akua, a hiki i ke Akua ke hana i ka poʻe e hoʻokomo i nā huaʻōlelo kūpono, mālama pono, a (e hoʻopau i ka kamaʻilio ʻana) maopopo pono. ʻAʻole naʻe i hana ke Akua i kēia me ka ʻole o nā hakahaka. Loaʻa i kā mākou kope nā hewa grammatical, typographical errors, a (ʻoi aku ka nui) aia nā hewa i ka loaʻa ʻana o ka leka. Ma kekahi ʻano, ʻaʻole ka "noise" i ka lohe ʻana i ka huaʻōlelo āna i paʻi pono ai. Akā, hoʻohana ke Akua i ka Palapala Hemolele e ʻōlelo mai iā mākou i kēia lā.
ʻOiai ka " walaʻau ", ʻoiai nā hewa kanaka e hiki mai ana ma waena o mākou a me ke Akua, ua hoʻokō ka Palapala Hemolele i kāna kumu: e haʻi iā mākou e pili ana i ke ola a me ke ʻano kūpono. Hoʻokō ke Akua i kāna mea i makemake ai ma o ka Palapala Hemolele: Ke lawe mai nei ʻo ia i kāna ʻōlelo i mua o mākou me ka maopopo loa e loaʻa ai iā mākou ke ola a hiki iā mākou ke ʻike i kāna mea e koi ai iā mākou.
Ke hoʻokō nei ka palapala hemolele i kēia kumuhana, ma ke ʻano unuhi. Akā, ua nele mākou inā manaʻo mākou i nā mea hou aku i ko ke Akua makemake. ʻAʻole ia ma kahi puke ma nā astronomy a me nāʻike kūlohelohe. ʻAʻole helu pololei nā helu i loko o ka paʻi i nā pae maʻamau o kēia lā. Pono mākou e hele ma hope o ke kumu nui o ka Palapala Hemolele a mai paʻa i nā mea liʻiliʻi.
No ka laʻana, ma Acts 21,11 Ua hoʻoikaika ʻia ʻo Agabo e ʻōlelo e nakinaki nā Iudaio iā Paulo a hāʻawi iā ia i ka lima o ko nā ʻāina ʻē. Manaʻo paha kekahi ua kuhikuhi ʻo Agabo i ka mea nāna e hoʻopaʻa iā Paulo a me ka mea a lākou e hana ai me ia. Akā e like me ka mea i ʻike ʻia, ua hoʻōla ʻia ʻo Paulo e ka poʻe Genetile a hoʻopaʻa ʻia e nā Genetile (mau paukū 30-33).
He kuee ʻole kēia? ʻĀnō ʻae. Ua kūpono kēia wānana ma ke kānāwai, akā ʻaʻole naʻe ma nā kikoʻī. ʻO kaʻoiaʻiʻo, i ka wā i kākau ai ʻo Lukas iā ia, hiki iā ia ke hoʻopiʻi i ka wanana e hoʻokūkū i ka hopena, ʻaʻole naʻe ʻo ia i hoʻāʻo e uhi i nā ʻokoʻa. ʻAʻole ia i manaʻo i ka poʻe heluhelu e manaʻo i ka pololei i loko o nā kikoʻī. Pono kēia e paipai aku i ka manaʻo e kūpaʻa i nā ʻōlelo kikoʻī a pau o ka Palapala Hemolele.
Pono kākou e nānā i ke kumu nui o ka ʻōlelo. Pela no, ua hana hewa o Paulo i kona wa 1. Korineto 1,14 kākau - he hewa āna i hoʻoponopono ai ma ka pauku 16. Aia i loko o nā palapala i hoʻoikaika ʻia ka hewa a me ka hoʻoponopono.
Hoʻohālikelike kekahi poʻe iā lākou i nā palapala iā Iesu. Hoʻokahi ka ʻōlelo a ke Akua ma ka ʻōlelo kanaka; o ka mea ʻē aʻe, ʻo ia nō ka 'ōlelo a ke Akua. Ua kūpono ʻo Iesū i loko o ke ʻano o ka hewa, akā, ʻaʻole ia he manaʻo kuhi hewa ʻole ia. I kona wā ʻōpiopio, ʻoiai ʻoiai he pākeke, ua hewa paha ia i nā hewa kālaiʻōlelo a me nā hana kālai ʻole, akā ʻo ia mau kuhihewa ʻole nā hewa hewa. ʻAʻole lākou i hiki iā Iesu ke hoʻokō i kāna kumu - i lilo i hewa hewa i ko mākou mau hewa. ʻO ka hewa nui, nā hewa palapala a me nā ʻōlelo kikoʻī liʻiliʻi ʻē aʻe ʻaʻole i hōʻino i ke ʻano o ka Baibala: e alakaʻi iā mākou i ka loaʻa ʻana o ke ola ma o Kristo.
Hōʻike no ka Baibala
ʻAʻohe mea e hiki ke hōʻike me ka moʻo piha o ka Baibala. Hiki iā ʻoe ke hōʻoia i ua wānana kekahi, a ʻaʻole hiki iā ʻoe ke hōʻike ma ke ʻano hoʻokahi ka Baibala holoʻokoʻa. ʻOi aku ka nīnau o ka manaʻoʻiʻo. ʻIke mākou i nā hōʻike mōʻaukala i ʻike ai ʻo Iesū a me nā lunaʻōlelo i ka Old Old ma ka ʻōlelo a ke Akua. ʻO Iesū Baibala ka mea hoʻokahi wale nō a mākou; hoʻokumu ʻia nā manaʻo ʻē aʻe, ʻaʻole he hōʻike hou. ʻAe mākou i ke aʻo ʻana a Iesū e alakaʻi ʻia ka ʻUhane Hemolele i nā haumāna i ka ʻoiaʻiʻo hou. Pane mākou i ke koi a Paul e kākau me ka mana o ke Akua. Kuhi mākou e hōʻike ana i ka Baibala iā mākou ke Akua a pehea e hiki ai iā mākou ke launa pū me ia.
Hoʻouna mākou i ka hōʻike o ka mōʻaukala o ka hale pule ma nā makahiki he kenekulia i loaʻa i ka Baibala ka waiwai maikaʻi no kaʻiʻo a me ke ola. Hōʻike kēia puke iā mākou ʻo wai ke Akua, a he aha āna i hana ai no kākou, a pehea hoʻi e pane aku ai mākou. Hoʻomaopopo nō hoʻi ka moʻomeheu iā lākou nā puke a nā papa bibli. Ke hilinaʻi nei mākou i ke Akua e alakaʻi i ke kaʻina o ka canonization no laila ua paʻa ka hopena i loko o kona makemake.
Ke ʻōlelo nei ko mākou pono iho no ka pono o ka Palapala Hemolele. ʻAʻole mālama kēia puke i nā huaʻōlelo a hōʻike iā mākou i ko mākou hewa; ua hāʻawi ʻia mai iā mākou i ka lokomaikaʻi a me ka noʻonoʻo paʻa. Hāʻawi iā mākou i ke kaha kūleʻa ma o ke kānāwai a me nā kauoha, akā ma ke ala kū ʻole - ma ka lokomaikaʻi a ma ka make hilahila o ko mākou Haku.
Hōʻike ka Baibala i ke aloha, ka hauʻoli a me ka maluhia e hiki ai iā mākou ke loaʻa ma o ka hilinaʻi - nā manaʻo, e like me ka kākau ʻana o ka Baibala, ma mua o kā mākou hiki ke kau iā lākou i nā huaʻōlelo. Hāʻawi kēia puke iā mākou i ka mea a me ke kumu i ke ola ma ka haʻi ʻana iā mākou e pili ana i ka hana ʻana a me ke ola. ʻAʻole hiki i kēia mau mana o ka mana hemolele ke hōʻoia ʻia i ka poʻe hopohopo, akā kōkua lākou i ka hōʻoia ʻana i ka palapala e haʻi mai ana iā mākou e pili ana i nā mea e ʻike ai mākou.
ʻAʻole hoʻonani nā Baibala i nā koa; he mea kōkua kēia iā mākou e ʻae iā lākou e like me ka hilinaʻi. Ua haʻi i nā hemahema o kānaka no ʻAberama, Mose, David, ka poʻe o ka ʻIseraʻela, nā haumāna. ʻO ka Baibala kekahi huaʻōlelo e hōʻike ʻia ai i kahi hua ʻōlelo hou, ka ʻōlelo incarnate, a me ka manaʻo maikaʻi o ka lokomaikaʻi o ke Akua.
ʻAʻole maʻalahi ka Baibala; ʻaʻole e hana maʻalahi ia iā ia. E hoʻomau ka berita hou o ke Kauoha Hou i ka berita kahiko ma kekahi lima a ua hāhā me ia ma kekahi ʻaoʻao. E maʻalahi ke hana a pau me ka ʻole a i ʻole kekahi, akā ʻoi aku ka paʻakikī o ka loaʻa ʻana o lāua. Pēlā nō, hōʻike ʻia ʻo Iesu i kanaka a me ke Akua i ka manawa like, kahi hui i makemake ʻole e kūpono kūpono ma ka noʻonoʻo Hebera, Helene a i ʻole ka noʻonoʻo hou ʻana. ʻAʻole hana ʻia kēia ʻano paʻakikī i ka naʻaupō ʻana i ka pilikia o nā filosofia, akā me ka mea o lākou.
He puke koi ke koʻikoʻi o ka Baibala, a hiki ʻole ke kākau ʻia e nā poʻe noho malihini hoʻonaʻauao ʻole i makemake e hoʻopunipuni a hana i nā halluciting. Hoʻopili ke ʻano o kā Iesū kaumaha i ka puke e hōʻike ai i kēlā hanana ʻano kiʻekiʻe. Hoʻonui ia i ke koʻikoʻi no ka hōʻike o nā haumāna a Iesū - a me ke ʻano paʻakikī o ka lanakila ʻana ma luna o ka make ma o ka make o ke Keiki a ke Akua.
Hoʻopiʻi pinepine ka Baibala i ko mākou manaʻo e pili ana i ke Akua, e pili ana iā mākou iho, e pili ana i ke ola, e pili ana i ka pono a me ka hewa. Ke kauoha nei ia i ka mahalo no ka mea ke aʻo mai nei iā mākou i nā ʻoiaʻiʻo ʻaʻole hiki iā mākou ke loaʻa ma kahi ʻē aʻe. Ma waho aʻe o nā manaʻo noʻonoʻo āpau, "hōʻoia" ka Baibala iā ia iho ma luna o nā mea āpau i kona hoʻohana ʻana i ko mākou ola.
Ke kākoʻo nei ka hōʻike i ka palapala hemolele, nā kuʻuna, ka ʻike pilikino a me ke kumu. Hiki iā ia ke ʻōlelo ma waena o nā palena moʻomeheu, ke kamaʻilio nei ʻo ia i nā kūlana i kū ʻole ʻia i ka manawa i hana ʻia ai - ʻike ʻia kēia e kona mana mau loa. ʻO ka hōʻoia maikaʻi ʻo ka Baibala maikaʻi loa no ka mea manaʻoʻiʻo, ʻo ia ka mea i hiki i ka ʻUhane Hemolele ke hoʻololi i ka noʻonoʻo a hoʻololi i ke ola mai lalo.
ʻO Michael Morrison
