Mataio 5: ke Kūkākūkā ma ka mauna (ʻāpana 1)

Ua lohe ʻole ka poʻe ʻaʻole-Karistiano i ka ʻmonlelo ma ka mauna. Hoʻolohe ka poʻe Kristiano i nā ʻōlelo he nui, akā, aia kekahi mau māhele i hikiʻole ke hoʻomaopopo ʻia a no laila ʻaʻole hiki ke hoʻohana pololei ʻia i ke ola.

Ua haʻi aku ʻo John Stott penei:
"ʻO ka Sermon on the Mount paha ka ʻāpana kaulana loa o nā aʻo a Iesu, akā ʻo ia hoʻi ka mea liʻiliʻi loa i hoʻomaopopo ʻia a ʻoiaʻiʻo ka mea liʻiliʻi loa i hahai ʻia" (The message of the Sermon on the Mount, pulsmedien Worms 2010, ʻaoʻao 11). E aʻo hou kākou i ka haʻiʻōlelo ma ka mauna. Malia paha e loaʻa iā mākou nā waiwai hou a hoʻomanaʻo hou i nā mea kahiko.

Nā Kelima

“Aka, i kona ike ana [Iesu] i ka lehulehu, pii aku la ia i kekahi mauna, a noho iho la; a hele aku la kana poe haumana io na la. Oaka aʻela ʻo ia i kona waha, aʻo maila iā lākou, a ʻōlelo maila.” (Mat 5,1-2). E like me ka mea maʻamau, hahai ka lehulehu iā ia. ʻAʻole no nā haumāna wale nō ka haʻiʻōlelo. No laila, kauoha ʻo Iesū i nā haumāna e hoʻolaha i kāna mau aʻo ʻana ma ka honua holoʻokoʻa, a kākau ʻo Mataio ia mau mea i ʻoi aku ka piliona kanaka e heluhelu. ʻO kāna mau aʻo ʻana no ka mea makemake e hoʻolohe.

Pomaikai ka poe ilihune ma ka naau; no ka mea, no lakou ke aupuni o ka lani” (v. 3). He aha ka manaʻo o ka "ʻilihune ma ka ʻuhane"? He haʻahaʻa haʻahaʻa, makemake liʻiliʻi i nā mea ʻuhane? ʻAʻole pono. He nui ka poʻe Iudaio i kapa iā lākou iho he "ʻilihune" no ka mea he ʻilihune pinepine lākou a ua hilinaʻi lākou i ke Akua e hoʻolako i ko lākou pono i kēlā me kēia lā. No laila, ʻo ka ʻoiaʻiʻo paha ka manaʻo o Iesu. Akā ʻo ka "ʻilihune ma ka ʻuhane" ʻoi aku ka nui. Ua ʻike ka poʻe ʻilihune ua nele lākou i nā mea e pono ai. Ua ʻike ka poʻe ʻilihune ma ka ʻuhane he pono lākou i ke Akua; manaʻo lākou he hemahema i ko lākou ola. ʻAʻole lākou i manaʻo iā lākou iho e hana i ke Akua ma ka lawelawe ʻana iā ia. Ua ʻōlelo ʻo Iesū no ka poʻe e like me ʻoe ke aupuni o ka lani. ʻO ka poʻe haʻahaʻa, ka poʻe hilinaʻi, ka mea i hāʻawi ʻia i ke aupuni o ka lani. Ua paulele lakou i ke aloha o ke Akua.

Pomaikai ka poe e u ana; no ka mea, e hooluoluia lakou” (v. 4). Aia i loko o kēia ʻōlelo kekahi mea hoʻohenehene, no ka mea, ʻo ka huaʻōlelo "pōmaikaʻi" hiki ke ʻano "hauʻoli". Pōmaikaʻi ka poʻe kaumaha, wahi a Iesu, no ka mea, ua hōʻoluʻolu ʻia lākou i ka ʻike ʻana ʻaʻole mau ko lākou mau pilikia. E hoʻoponopono ʻia nā mea a pau. E hoʻomanaʻo ʻaʻole ʻo nā Pōmaikaʻi he mau kauoha - ʻaʻole ʻo Iesū e ʻōlelo nei he pōmaikaʻi ʻuhane ka ʻeha. Ma keia ao, ua nui na kanaka i ka eha, a olelo mai o Iesu e hooluolu ia lakou - malia paha i ka hiki ana mai o ke aupuni o ka lani.

Pomaikai ka poe akahai; no ka mea, e loaa ia lakou ka honua” (v. 5). I nā lāhui kahiko, lawe pinepine ʻia ka ʻāina mai ka poʻe akahai. Akā ma ke ʻano o ke Akua e hoʻoponopono ʻia ai.

“Pomaikai ka poe pololi a makewai i ka pono; no ka mea, e māʻona lākou” (v. 6). ʻO ka poʻe i makemake i ka hoʻopono a me ka pono (ʻo ia ka ʻōlelo Helene ʻelua) e loaʻa iā lākou ka mea a lākou e makemake ai. ʻO ka poʻe i loaʻa i ka hewa a makemake i ka hoʻoponopono ʻia, e uku ʻia lākou. I keia au, ua pilikia ko ke Akua poe kanaka i ka pono ole; ke ake nei makou i ka pono. Hōʻoiaʻiʻo ʻo Iesū iā mākou ʻaʻole e makehewa ko mākou manaolana.

“Pomaikai ka poe aloha; no ka mea, e alohaia mai lakou” (v. 7). Pono kākou i ke aloha i ka lā hoʻokolokolo. Ua ʻōlelo mai ʻo Iesū, no laila e aloha kākou i kēia manawa. He kūʻē kēia i ka hana a ka poʻe e koi ana i ka pono a me ka hoʻopunipuni ʻana i nā mea ʻē aʻe, a i ʻole ka poʻe e koi ana i ke aloha akā aloha ʻole iā lākou iho. Inā makemake mākou i ke ola maikaʻi, pono mākou e hana e like me ia.

Pomaikai ka poe maemae ma ka naau; no ka mea, e ike auanei lakou i ke Akua” (v. 9). Hookahi wale no makemake o ka naau maemae. ʻO ka poʻe e ʻimi i ke Akua wale nō, e ʻike lākou iā ia. E uku ʻia kā mākou makemake.

“Pomaikai ka poe kuikahi; no ka mea, e kapaia lakou he poe keiki na ke Akua” (v. 9). ʻAʻole e hoʻokō ka poʻe ʻilihune i ko lākou pono me ka ikaika. Ke hilinaʻi nei nā keiki a ke Akua i ke Akua. Pono mākou e hōʻike i ke aloha a me ke kanaka, ʻaʻole i ka huhū a me ka hakakā. ʻAʻole hiki iā mākou ke noho lōkahi ma ke aupuni o ka pono ma ka hana pono ʻole. No ka mea, ke makemake nei kakou i ka malu o ke aupuni o ke Akua, he pono no ia kakou ke hana me ka maluhia.

Pomaikai ka poe i hoomaauia no ka pono; no ka mea, no lakou ke aupuni o ka lani” (v. 10). Pono ka poʻe hana pono i kekahi manawa no ka maikaʻi. Makemake nā kānaka e hoʻohana i ka poʻe akahai. Aia kekahi poʻe i huhū i ka poʻe hana maikaʻi, no ka mea, ʻo kā lākou hiʻohiʻona maikaʻi e hōʻino ai i ka poʻe hewa. I kekahi manawa, hiki i ka poʻe pono ke kōkua i ka poʻe i hoʻoluhi ʻia ma o ka hoʻonāwaliwali ʻana i nā loina a me nā lula i hoʻoikaika i ka poʻe pono ʻole. Aole makou e imi e hoomaauia mai, aka, ua hoomaau pinepine ia ka poe pono e ka poe hewa. E olioli oe, wahi a Iesu. e kau ma laila No ka poe i ike i keia mea ke aupuni o ka lani.

A laila huli pololei ʻo Iesū i kāna poʻe haumāna a kamaʻilio iā lākou me ka huaʻōlelo "ʻoe" ma ka lua o ka mea nui: "Pōmaikaʻi ʻoe i ka wā e hōʻino ai nā kānaka iā ʻoe, a e hoʻomaʻau mai iā ʻoe, a e ʻōlelo aku i nā ʻano ʻino a pau iā ʻoe ke hoʻopunipuni lākou. E hauʻoli a hauʻoli; e uku nui ʻia ʻoe ma ka lani. No ka mea, pela lakou i hoomaau aku ai i ka poe kaula mamua o oukou” (v. 11-12).

Aia kekahi māhele koʻikoʻi ma kēia paukū: "noʻu". Manaʻo ʻo Iesū e hoʻomaʻau ʻia kāna mau haumāna ʻaʻole wale no kā lākou hana maikaʻi akā no ko lākou pili pū ʻana iā Iesū. No laila, e ʻoliʻoli ʻoe a e ʻoliʻoli i ka wā e hoʻomaʻau ʻia ai ʻoe - ma ka liʻiliʻi e lawa kāu mau hana e ʻike ʻia. Hana ʻoe i kahi ʻokoʻa ma kēia ao a hiki iā ʻoe ke maopopo e uku ʻia ʻoe.

Hoʻohālikelike

Naʻe toe fakaʻaongaʻi foki ʻe Sīsū ha ngaahi kupuʻi lea fakafofongaʻi ke fakamatalaʻi ʻa e anga ʻe ʻene kau muimui ki he māmaní: “Ko e paʻakai ʻo e māmaní ʻa kimoutolu. Ina i pau ka paakai i ka paakai, pehea la ka paakai hookahi? ʻAʻohe mea ʻē aʻe ma mua o ka hoʻolei ʻana i waho a waiho i nā kānaka e hehi iā ia" (v. 13).

Inā hala ka paʻakai i kona ʻono, ʻaʻole pono ia no ka mea hāʻawi i kāna ʻono. Aʻo ka paʻakai maikaʻi loa no ka mea ʻono ma mua o nā mea ʻē aʻe. Holo ʻia nā haumāna o Iesū ma ke ʻano like ʻole i ka honua - akā inā he ʻano lākou i ka honua, ʻaʻohe mea hoʻohana ʻole ia.

"O oukou ka malamalama o ke ao nei. ʻAʻole hiki ke hūnā ʻia ke kūlanakauhale e moe ana ma ke kuahiwi. ʻAʻole hoʻi e kuni kekahi i ke kukui a waiho ma lalo o ke poʻi, akā ma kahi e kau ai; pela ka malamalama no ka poe a pau i ka hale” (mau paukū 14–15). ʻAʻole e hūnā nā haumāna iā lākou iho - e ʻike ʻia lākou. ʻO kāu laʻana kahi ʻāpana o kāu leka.

"Pela e hoʻomālamalama ʻia ko ʻoukou mālamalama i mua o nā kānaka, i ʻike lākou i kā ʻoukou hana maikaʻi a hoʻonani aku i ko ʻoukou Makua i ka lani" (verse 16). Ma hope mai, hoʻohewa ʻo Iesū i ka poʻe Parisaio no ko lākou makemake e ʻike ʻia no kā lākou hana (Mt
6,1). E ikeia na hana maikai, aka, no ka nani o ke Akua, aole no kakou iho.

ʻOi ka maikaʻi

Pehea e ola ai nā haumāna? Ua ʻōlelo ʻo Iesū e pili ana iā ia ma nā paukū 21 a hiki i ka makahiki 48. Hoʻomaka ʻo ia me ka ʻōlelo ʻana: Inā lohe ʻoe i kaʻu ʻōlelo, hiki paha iā ʻoe ke noʻonoʻo inā hoʻāʻo wau e hoʻoholo i nā ʻ thelelo. ʻAʻole wau. Ke hana nei au a aʻo i nā mea a nā palapala e haʻi mai iaʻu. ʻO kaʻu e haʻi aku ai, e pīhoihoi ʻoe, akā e ʻoluʻolu mai mai hōʻino mai iaʻu.

Mai manao oukou i hele mai nei au e hoole i ke kanawai a me ka poe kaula; ʻAʻole au i hele mai e hoʻopau, akā e hoʻokō” (v. 17). Nui ka poʻe e nānā i ke kānāwai ma ʻaneʻi, me ka manaʻo o ka pilikia inā makemake ʻo Iesū e lawe i nā kānāwai o ke Kauoha Kahiko. ʻO kēia ka mea paʻakikī loa i ka wehewehe ʻana i nā paukū, no ka mea ua ʻae nā mea a pau ma ke ʻano he ʻāpana o kāna misionari, ua hoʻokō ʻo Iesu Kristo i kekahi mau kānāwai i hoʻololi ʻia. Hiki i kekahi ke hoʻopaʻapaʻa i ka nui o nā kānāwai i hoʻopili ʻia, akā ʻae nā mea a pau ua hele mai ʻo Iesū e hoʻopau i kekahi o lākou.
 
ʻAʻole ʻōlelo ʻo Iesū e pili ana i nā kānāwai (plural!), akā no ke kānāwai (singular!) - ʻo ia hoʻi, e pili ana i ke Torah, nā puke ʻelima mua o ka Palapala Hemolele. Ua kamaʻilio pū ʻo ia e pili ana i nā kāula, kahi hapa nui o ka Baibala. ʻAʻole pili kēia pauku i nā kānāwai pākahi, akā no nā puke o ke Kauoha Kahiko holoʻokoʻa. ʻAʻole hele mai ʻo Iesū e hoʻopau i ka palapala hemolele, akā e hoʻokō.

ʻO ka mea pono, pili nui ia, akā ua pili ia. Makemake ke Akua i kāna mau keiki e hana hou aku ma mua o ka hahai kānāwai. I ka hoʻokō ʻana iā Iesū i ke kānāwai, ʻaʻole he mea wale no ka hoʻolohe. Ua hoʻokō ʻo ia i nā mea a pau i hōʻike ʻia e ka Torah. Hana ʻo ia i ka mea he aupuni e hiki ʻole ai ke hana.

Pea naʻe pehē ʻe Sīsū, “Ko e moʻoni ʻoku ou tala atu kiate kimoutolu, ʻo mole ʻa e langi mo e māmaní, ʻe ʻikai te ne taʻe ʻa ha leʻo mo e foʻi lea ʻo e fono, kae ʻoua ke hoko kotoa pē” (veesi 18). Aka, aole okipoepoeia ka poe Kristiano i ka lakou mau keiki, aole hoi lakou i kukulu i na halelewa, aole hoi e hookomo i na kaula uliuli ma na momi. Ua ʻae nā kānaka a pau ʻaʻole pono mākou e mālama i kēia mau kānāwai. No laila, ʻo ka nīnau, he aha ka manaʻo o Iesū i kāna ʻōlelo ʻana ʻaʻole e uhaʻi ʻia kekahi o nā kānāwai? ʻAʻole anei pēlā, ma ka hoʻomaʻamaʻa ʻana ua nalowale kēia mau kānāwai?

Aia ʻekolu manaʻo kumu ma aneʻi. ʻO ka mea mua, ʻike mākou ʻaʻole i pau kēia mau kānāwai. Hoʻopaʻa inoa ʻia lākou ma ke Torah, akā ʻaʻole ia he mea pono mākou e hahai iā lākou. Ua pololei kēlā, akā ʻaʻole ʻo ia ka mea a Iesu i ʻōlelo ai ma aneʻi. ʻO ka lua, hiki ke ʻōlelo ʻia e mālama nā Karistiano i kēia mau kānāwai ma ka manaʻoʻiʻo iā Kristo. Ke mālama nei mākou i ke kānāwai o ke ʻoki poepoe ʻana i loko o ko mākou naʻau (Roma 2,29) a mālama mākou i nā kānāwai hoʻomana a pau ma ka manaʻoʻiʻo. Pololei nō hoʻi, akā, ʻaʻole pono ka mea a Iesu i ʻōlelo ai ma aneʻi.

ʻO ke kolu, he mea nui e hoʻomaopopo i kēlā 1. ʻaʻole hiki i kekahi o nā kānāwai ke lilo a hiki i ka hoʻokō ʻia ʻana o nā mea a pau 2. ua ʻae nā mea a pau ʻaʻole i kūpono kekahi o nā kānāwai. Pela makou i manao ai 3. ua hookoia na mea a pau. Ua hoʻokō ʻo Iesū i kāna ʻoihana a ʻaʻole pono ke kānāwai o ka berita kahiko. Eia naʻe, no ke aha ʻo Iesū i ʻōlelo ai "a pau ka lani a me ka honua"?

Ua ʻōlelo wale ʻo ia i mea e hōʻoiaʻiʻo ai i kāna ʻōlelo? No ke aha ʻo ia i hoʻohana ai i ka huaʻōlelo "a hiki" i ʻelua manawa inā hoʻokahi wale nō o lākou i pili? ʻAʻole maopopo iaʻu. Akā, ua ʻike au he nui nā kānāwai ma ke Kauoha Kahiko ʻaʻole pono nā Karistiano e mālama, a ʻaʻole haʻi mai nā pauku 17-20 iā mākou i nā mea e pili ana. Inā ʻōlelo mākou i nā paukū ma muli wale nō o ka hoʻopiʻi ʻana o kekahi mau kānāwai iā mākou, a laila ke hoʻohana hewa nei mākou i kēlā mau pauku. ʻAʻole lākou e aʻo mai he mau loa nā kānāwai a pau, no ka mea, ʻaʻole mau nā kānāwai a pau.

Nā mea - kēia mau kauoha?

Naʻe toe pehē ʻe Sīsū: “Ko ia ʻoku maumauʻi ʻa e taha ʻo e ngaahi fekau ʻoku siʻi ko ʻení, pea te ne ako atu ki he kakai pe pehē, ʻe ui ia ʻe taha ʻi he puleʻanga ʻo e langí; aka, o ka mea e hana a e ao aku, e kapaia oia he mea nui iloko o ke aupuni o ka lani” (v. 19). He aha "keia" mau kauoha? Ke ʻōlelo nei anei ʻo Iesū i nā kauoha i loko o ke kānāwai o Mose a i kāna mau kuhikuhi ponoʻī i hāʻawi ʻia ma hope koke iho? Pono mākou e hoʻomaopopo i ka hoʻomaka ʻana o ka paukū 19 me ka huaʻōlelo "no laila" (ma kahi o "now" ma ka).

Aia kahi pilina kūpono ma waena o nā paukū 18 a 19. ʻO ia hoʻi ka manaʻo e mau ke kānāwai, e aʻo ʻia kēia mau kauoha? E pili pū i ka ʻōlelo ʻana iā Iesū e pili ana i ke kānāwai. Aka, aia nō nā kauoha ma ka Torah i pau ʻole, ʻaʻole pono e aʻo hou i ke kānāwai. Nolaila, aole i hiki ia Iesu ke olelo mai e ao aku kakou i na kanawai a pau o ka Kahuna Tuai. E kūʻē ʻole paha i ke koena o ke Kau Hou.

ʻOkoʻa paha ka pilina pili pono ma waena o nā pauku 18 a me 19 a ʻoi aku ka manaʻo o ka ʻaoʻao hope "a hiki i ka hopena." ʻO ka manaʻo o kēia manaʻo penei: E mau ke kānāwai holoʻokoʻa a hiki i ka wā e pau ai, a "no laila" (mai ka hoʻokō ʻana o Iesu i nā mea āpau) e aʻo mākou i kēlā mau kānāwai (nā kānāwai o Iesū, a mākou e heluhelu ai) na kanawai kahiko ana e hoohewa nei. ʻOi aku ka manaʻo o kēia ke nānā ʻia ma ke ʻano o ka haʻiʻōlelo a me ke Kauoha Hou. ʻO nā kauoha a Iesū e aʻo ʻia (Mat 7,24; 28,20). Ua wehewehe ʻo Iesū i ke kumu: "No ka mea, ke ʻōlelo aku nei au iā ʻoukou, inā ʻaʻole ʻoi aku ko ʻoukou pono i ko ka poʻe kākau ʻōlelo a me nā Parisaio, ʻaʻole ʻoukou e komo i ke aupuni o ka lani" (veesi 20).

Ua ikeia na Parisaio no ko lakou hoolohe kolohe; a ʻuʻumi lākou i kā lākou mea kanu, a me ka mea ʻala. Akā he mea kūpono ka hoʻokō maoli, ʻo ka ʻano o ke kanaka, ʻaʻole hoʻokō ʻia kekahi mau lula. ʻAʻole ʻo Iesu i ʻōlelo e pili ana i ko mākou hoʻolohe i kēia mau kānāwai, akā e pono e pili ana i ka hoʻolohe i nā kānāwai maikaʻi aʻe, e wehewehe pono iā ia ma hope koke iho nei, no ka mea ua ʻike mākou i kāna ʻano.

ʻAʻole naʻe mākou e like me ka mea e pono ai. ʻAʻole kākou i hele i ke aloha a ʻaʻole kākou i hele i ke aupuni o ka lani no ko mākou pono, akā ma kahi ʻano like ʻole, e like me kā Iesu wehewehe ʻana i nā pauku 3-10. Ua kapa ʻia ʻo Paulo i ka makana o ka pono, hoʻopōmaikaʻi ma ka manaʻoʻiʻo, ka pono hemolele o Iesū a mākou e hui ai me ka hui pū ʻana me ia ma ka manaʻo. ʻAʻole naʻe ʻo Iesu e wehewehe i kēia mau mea āpau.

Ma kahi kikoʻī, mai noʻonoʻo e hele mai ʻo Iesū e kāpae i nā palapala hemolele. Hele ʻo ia e hana i ka mea a ka palapala hemolele i wānana ai. Ua kū ʻia kēlā me kēia kānāwai a hiki i ka wā a Iesu i hoʻokō ai i nā mea a pau i hoʻouna ʻia ai. Ke hāʻawi ʻia nei ʻo ia iā mākou i kahi kūlana hou o ka pono e noho ai mākou e aʻo ai.

na Michael Morrison


PDFMataio 5: ke Kūkākūkā ma ka mauna (ʻāpana 1)