ʻO ke Akua hoʻokolohua: ke aloha ola

Ke nīnau ʻia e pili ana i ka mea ola kahiko loa, kuhikuhi paha kekahi i nā kumulāʻau pine o Tasmania he 10.000 mau makahiki a i ʻole kahi kumulāʻau maoli 40.000 mau makahiki. Hiki i kekahi poʻe ke noʻonoʻo hou aku i ka mauʻu 200.000 makahiki i loaʻa ma ke kapakai o nā mokupuni ʻo Balearic o Sepania. E like me ka wā kahiko o kēia mau mea kanu, aia kekahi mea kahiko loa - a ʻo ia ke Akua mau loa i hōʻike ʻia ma ka Palapala Hemolele he aloha ola. Hōʻike ʻia ke ʻano o ke Akua ma ke aloha. ʻO ke aloha e noho aliʻi ana ma waena o nā mea o ka Trinity (Trinity) i noho ma mua o ka hana ʻana o ka manawa, mai ka wā mau loa. ʻAʻohe manawa i loaʻa ʻole ke aloha ʻoiaʻiʻo no ka mea ʻo ko kākou Akua mau ʻekolu ke kumu o ke aloha ʻoiaʻiʻo.

Ua hoʻokūpaʻa ʻo Augustine o Hippo (d. 430) i kēia ʻoiaʻiʻo ma ka ʻōlelo ʻana i ka Makua he "aloha," ʻo ke Keiki he "aloha," a ʻo ka ʻUhane Hemolele ke aloha ma waena o lākou. No kona aloha pau ole, ua hana ke Akua i na mea a pau e noho nei, me oe a me au. Ma kāna hana ʻo The Triune Creator, ua hoʻopaʻapaʻa ʻo Theologian Colin Gunton i kēia wehewehe Trinitarian o ka hana ʻana, me ka hoʻopaʻapaʻa pono e lawe i ka Baibala holoʻokoʻa i mea hōʻike, ʻaʻole wale ka moʻolelo o ka hana ʻana. 1. Buke a Mose. Manaʻo ʻo Gunton ʻaʻole he mea hou kēia ala - ʻo ia ke ʻano o ka hoʻomaopopo ʻana o ka hale pule Kalikiano mua i ka hana ʻana. No ka laʻana, ua ʻōlelo ʻo Irenaeus ʻo ka manaʻo Trinitarian he mea maopopo ʻole ke nānā aku i ka hana ʻana ma ka mālamalama o ka mea i hana ʻia ma loko o Iesū. ʻO ke Akua nāna i hana nā mea a pau mai ka ʻole (ex nihilo) i hana me ka manaʻo piha - no ke aloha, aloha a no ke aloha.

Ua ʻōlelo ʻo Thomas F. Torrance a me kona kaikaina ʻo James B. ʻo ka hana ʻana he hopena ia o ke aloha pau ʻole o ke Akua. Ua akaka keia ma na olelo a ka Mea Mana Loa: "E hana kakou i ke kanaka ma ko kakou ano e like me ko kakou [...]" (1. Puka 1,26). Ma ka huaʻōlelo "Let us [...]" ua kuhikuhi ʻia mākou i ke ʻano ʻekolu o ke Akua. ʻAʻole ʻae kekahi poʻe kākau Baibala a hoʻopaʻapaʻa ʻo kēia manaʻo, me kāna kuhikuhi ʻana i ka Trinity, ke kau nei i kahi ʻike o ke Kauoha Hou ma ke Kauoha Kahiko. ʻIke pinepine lākou i ka "Let us [...]" ma ke ʻano he mea kākau moʻolelo (ka pluralis majestatis) a ʻike paha ia he hōʻailona e ʻōlelo ana ke Akua i nā ʻānela ma ke ʻano he mau mea hana. Eia naʻe, ʻaʻohe wahi a ka Palapala Hemolele i hāʻawi i ka mana hana i nā ʻānela. Eia kekahi, pono mākou e wehewehe i ka Baibala holoʻokoʻa me ka manaʻo o Iesu a me kāna mau aʻo ʻana. ʻO ke Akua nāna i ʻōlelo, "E kākou [...]" ʻo ia ke Akua Triune, inā paha i ʻike ko mākou poʻe kahiko i kēia a ʻaʻole paha.

Ke heluhelu kakou i ka Baibala me Iesu ma ka manao, ua ike kakou i ka hana ana a ke Akua i kanaka ma kona ano iho, ua hoike maopopo mai i kona ano, i hoikeia ma ke aloha. Ma Kolosa 1,15 a ma 2 Korineto 4,4 ke aʻo nei mākou ʻo Iesū iho ke ʻano o ke Akua. Hōʻike mai ʻo ia iā mākou i ke kiʻi o ka Makua no ka mea ʻo ia a me ka Makua i kahi pilina o ke aloha piha i kekahi i kekahi. Hōʻike ka Palapala Hemolele iā mākou e pili ana ʻo Iesū i ka hana ʻana (me ke kanaka) ma ka ʻōlelo ʻana iā ia ʻo "ka hiapo" ma mua o ka hana ʻana a pau. Ua kapa ʻo Paulo iā ʻAdamu ke kiʻi (anti-image) o Iesu "ka mea e hele mai ana" (Roma 5,14). ʻO Iesu, ʻo ia hoʻi, ka archetype o nā kānaka a pau. Ma ka olelo a Paulo, o Iesu no hoi ka "Adamu hope" ka mea, e like me ka "uhane nana i hoola," i ka Adamu hewa (1 Kor. 1).5,45) a i hele ai ke kanaka ma kona ano iho.

E like me ka ʻōlelo a ka Palapala Hemolele, ua "ʻaʻahu mākou i ke kanaka hou, i hoʻohou ʻia i ka ʻike e like me ke ʻano o ka mea nāna ia i hana" (Kolosa. 3,10), a “ʻo nā mea a pau me nā maka uhi ʻole e ʻike i ka nani o ka Haku [...]; a e hoano hou ia kakou i kona ano mai kekahi nani a i kekahi nani e ka Haku, oia ka Uhane.2. Korineto 3,18). Ua haʻi mai ka mea kākau o ka Hebera iā Iesu ʻo "ka hoʻohālike o kona nani [ke Akua] a me ke ʻano o kona ʻano" (Hebera. 1,3). ʻO ia ke kiʻi maoli o ke Akua, ka mea i hoʻāʻo i ka make no nā mea a pau ma ka lawe ʻana i ko mākou ʻano kanaka. Ma ka lilo ʻana i hoʻokahi me mākou, ua hoʻolaʻa ʻo ia iā mākou a ua hoʻolilo iā mākou i mau hoahānau nona (Hebera 2,9-15). Ua hana ʻia mākou a ke hana hou ʻia nei mākou i ke kiʻi o ke Keiki a ke Akua, ʻo ia ka mea e hōʻike mai iā mākou i ka pilina hemolele a me ke aloha i loko o ka Trinity. Pono mākou e ola, e neʻe a i loko o Kristo, ka mea i hopu ʻia i loko o ke kaiāulu ʻekolu o ke aloha o ka Makua, ke Keiki a me ka ʻUhane Hemolele. Iloko a me Kristo he mau keiki aloha kakou na ke Akua. ʻO ka mea pōʻino, ʻo ka poʻe hiki ʻole ke ʻike i ke ʻano ʻekolu o ke Akua, i kākoʻo ʻia e ke aloha, nalo koke lākou i kēia ʻoiaʻiʻo koʻikoʻi no ka mea ua lawe lākou i nā manaʻo kuhihewa ʻole:

• he Tritheism, ka mea e hōʻole ana i ka lokahi pono o ke Akua a ma muli o ia mea he ʻekolu akua kūʻokoʻa, ʻo ia hoʻi, ʻo nā pilina a pau ma waena o lākou he mea i waho a ʻaʻole he ʻano ʻano o ke ʻano o ke Akua e wehewehe iā ia.
• he Modalism, nona ke aʻo ʻana e kālele ana i ke ʻano ʻokoʻa o ke Akua, ka mea i ʻike ʻia i nā manawa like ʻole i kekahi o nā ʻano ʻano ʻekolu. Hōʻole kēia aʻo ʻana i ka pilina kūloko a i waho paha me ke Akua.
• he ʻO ka subordinationism, ka mea i aʻo mai he mea hana ʻo Iesū (a i ʻole he mea akua, akā ma lalo o ka Makua) a no laila ʻaʻole ke Keiki like ʻole o ke Akua a ka Mea Mana Loa. Ke hōʻole nei kēia aʻo ʻana he pilina trinitarian ko ke Akua ma kona ʻano, i kākoʻo ʻia e ke aloha hemolele mau loa.
• ʻO nā ʻōlelo aʻo ʻē aʻe e kākoʻo ana i ke aʻo ʻana o ka Trinity, akā ʻaʻole hiki ke hoʻomaopopo i kona nani maoli: ʻo ke Akua Triune, ma kona ʻano maoli, ua hoʻokomo a hāʻawi i ke aloha ma mua o ka hana ʻana.

ʻO ka hoʻomaopopo ʻana he aloha ke Akua Triune ma kona ʻano maoli e kōkua iā mākou e ʻike i ke aloha ʻo ke kumu o nā mea āpau. ʻO ka manaʻo nui o kēia ʻike, ʻo nā mea a pau e pili ana iā Iesū, nāna e hōʻike i ka Makua a hoʻouna mai i ka ʻUhane Hemolele. No laila, hoʻomaka ka hoʻomaopopo ʻana i ke Akua a me kāna hana (me ke kanaka) me kēia nīnau: ʻO wai ʻo Iesū?

ʻAʻole hiki ke hōʻole ʻia ka manaʻo Trinitarian ua hana ka Makua i nā mea āpau a hoʻokumu i kona aupuni ma ke kau ʻana i kāna Keiki ma ke kikowaena o kāna kumumanaʻo, kumu a me kāna hōʻike. Hoonani ke Keiki i ka Makua, a hoonani ka Makua i ke Keiki. ʻO ka ʻUhane Hemolele, ʻaʻole ia e ʻōlelo nona iho, kuhikuhi mau i ke Keiki a ma laila e hoʻonani ai i ke Keiki a me ka Makua. Ua hauʻoli ka Makua, ke Keiki a me ka ʻUhane Hemolele i kēia hui ʻekolu i kākoʻo ʻia e ke aloha. A i ka wa e hoike aku ai kakou, na keiki a ke Akua, ia Iesu i Haku, ke hana nei kakou ma ka Uhane Hemolele e hoonani i ka Makua. E like me kāna i wānana ai, aia ka ʻoihana ʻoiaʻiʻo o ka manaʻoʻiʻo "ma ka ʻuhane a me ka ʻoiaʻiʻo." Ma ka hoʻomana ʻana i ka Makua, ke Keiki, a me ka ʻUhane Hemolele, ke hoʻomaikaʻi nei mākou i ka Lunakahiko nāna mākou i hana me ke aloha, i aloha ai mākou iā ia a noho mau iā ia.

Lawe ʻia e ke aloha,

ʻO Joseph Tkach        
Peresidena GRACE ALOHA Koho