ʻO kahi leka huli

U kakau ka ʻolelo a Paulo i ka hale pule ma Roma ma kahi o 2000 mau makahiki i hala. He mau pepa wale nō ia o ka leka, he liʻiliʻi ma mua o 10.000 mau huaʻōlelo, akā he hohonu loa kona hopena. ʻEkolu mau manawa i ka mōʻaukala o ka Ekalesia Kalikimaka, ua hoʻopiʻi kēia leka i kahi haunaele i hoʻololi maoli i ka Ekalesia no ka ʻoi aku ka maikaʻi.

Aia ma ka hoomaka ana o ka la 15. ʻO ke kenekulia i ka manawa i ho'āʻo ai kekahi mōneka Augustinian i kapa ʻia ʻo Martin Luther e hoʻomaha i kona lunamanaʻo ma o ka mea āna i kapa ai he ola me ka hewa ʻole. Akā, ʻoiai ua hahai ʻo ia i nā ʻoihana a pau a ua kuhikuhi i nā kānāwai o kāna ʻoihana kahuna, ua manaʻo ʻo Lutera ua kaʻawale ʻo ia mai ke Akua. A laila, ʻoiai he kumu aʻo o ke kulanui e aʻo ana i ka palapala i ko Roma, ua ʻike ʻo Luther iā ia iho ma ka ʻōlelo a Paulo ma Roma. 1,17 huki ʻia: no ka mea, ua hōʻike ʻia ma loko [ma ka ʻeuanelio] ka pono i kūpaʻa i mua o ke Akua, ʻo ia ka mea ma ka manaʻoʻiʻo ma ka manaʻoʻiʻo; E like me ka mea i palapalaia, E ola ka poe pono ma ka manaoio. Ua paʻi ka ʻoiaʻiʻo o kēia ʻōlelo ikaika iā Lutera ma ka puʻuwai. Ua kākau ʻo ia:

Ma laila ua hoʻomaka wau e ʻike ʻo ka pono o ke Akua ma ke ola a ka poʻe pono ma o kahi haʻawina a ke Akua, ʻo ia hoʻi ka pono kūpono a nā ke Akua aloha e hōʻoia ai ma o ka manaʻoʻiʻo. I kēia manawa, ua manaʻo wau ua hānau maoli au a ua komo i loko o ka paradaiso iho ma nā puka ākea. Manaʻo wau ua ʻike ʻoe i ka mea ma hope aʻe. ʻAʻole hiki i Lūkina ke noho mālie e pili ana i kēia hana hou ʻana o ka ʻeuanelio maʻemaʻe a maʻalahi hoʻi. ʻO ka hopena, ʻo ka Reformant Protestant.

ʻO kahi haunaele hou i hoʻoiho ʻia e ka leka i ko Roma i hele ma ʻEnelani a ma kahi o 1730. Hoʻopau ka Ekalesia o ʻEnelani i nā manawa paʻakikī. Ua hana ʻo London i ka ʻona inu waiʻona a me ka maʻalahi ke ola. Ua pālahalaha ʻia ka ʻino, ʻoiai i loko o nā hale pule. Ua haʻi aku kahi minamina Anglikanika ʻōpiopio ʻo John Wesley i ka mihi, akā liʻiliʻi ka hana ʻana. A laila, ma hope o ka hoʻomākaʻi ʻana e ka manaʻo o kekahi pūʻali Kelemania Kelemania i ka hele ʻana o ka mokupuni ʻo Atlantik, ua huki ʻia ʻo Wesley i kahi hale hālāwai o nā hoahānau Moravian. Ua wehewehe ʻo Wesley i kēia ʻano: I ke ahiahi hele aku wau i kahi hui ma ke alanui ʻo Aldersgate, kahi i heluhelu ai kekahi i ka haʻi mua a Luther i ka leka i ka poʻe Roma. A aneane hapaha paha a hiki i ka ʻiwa, iā ia i wehewehe ai i ka metamorphosis ke Akua i loko o ka puʻuwai ma o ka manaʻoʻiʻo iā Kristo, uaʻike wau i ka huhū nui o kaʻu puʻuwai. Ua manaʻo wau ua hilinaʻi au i koʻu ola, ʻo Kristo wale nō. A ua maopopo iaʻu ua lawe oia i koʻu mau hewa, aʻu mau hewa, a hookuu mai iaʻu mai ke kanawai o ka lawehala a me ka make.

Eia hou, ua lilo ʻo Roma i mea hana i ka hoʻihoʻi ʻana i ka ʻekalesia i ka manaʻoʻiʻo, ʻoiai ua hoʻomaka kēia i ka hoʻolaʻa ʻeuanelio. ʻO kekahi haunaele ʻaʻole i lōʻihi ma mua e lawe mai iā mākou i ʻEulopa i ka makahiki 1916. Ma waena o ke kahe koko o ka 1. I ka wā o ke Kaua Honua ʻElua, ua ʻike ʻia kahi kahunapule Swiss ʻōpio ua hoʻoluliluli ʻia kāna mau manaʻo maikaʻi a kūʻokoʻa i kahi honua Kalikiano e hoʻokokoke ana i ka pono a me ka maikaʻi o ka ʻuhane e ka poʻe pepehi kanaka ma ke Komohana Komohana. Ua ʻike ʻo Karl Barth i mua o kēlā ʻano pilikia nui, pono i ka ʻeuanelio kahi hiʻohiʻona hou a pololei. Ma kāna ʻōlelo no Roma, i hōʻike ʻia ma Kelemania i ka makahiki 1918, ua hopohopo ʻo Barth e nalowale ka leo kumu o Paulo a kanu ʻia ma lalo o nā kenekulia o ka ʻike a me ka hoʻohewa ʻana.

Ma kāna mau ʻōlelo i ka Roma 1, ua ʻōlelo ʻo Barth, ʻaʻole ʻo ka ʻeuanelio he mea ʻē aʻe i waena o nā mea ʻē aʻe, akā he ʻōlelo nō ke kumu o nā mea āpau, ka huaʻōlelo i ka mea hou, he ʻōlelo mai ke Akua e koi ana a koi i ka manaʻoʻiʻo a , inā e heluhelu pololei nā mea, e hoʻoili ai i ka manaʻoʻiʻo ke hoʻomalu ʻia ʻo ia. Ua haʻi ka ʻeuanelio, kahi a Barth i ka komo ʻana a me ka ʻahaʻōlelo. Ma kēia ʻano, hōʻike ʻo Barth e pili pono ka ʻōlelo a ke Akua i kahi honua i hoʻopuni ʻia a iʻike ʻia e ke kaua honua. Eia hou kekahi leka i ka Roma i ka hōkū e hō mai ana i hōʻike mai i ke ala i waho o kahi kihi pōkole o ka manaʻolana i haki ʻia. ʻO ke kamaʻilio ʻana a Barth i ka Palapala i nā poʻe Roma, ua hōʻike maikaʻi ʻia i ke kīlei ʻana i hāʻule iho ai i ka mākeke e nā luna ʻatikala a me nā ʻôlelo. Eia hou, ua hoʻohuli ʻia ka Ekalesia i ka leka i ko Roma, a nāna i heluhelu i ka mea heluhelu heluhelu pono.

Ua hoʻololi ʻo Luther i kēia leka. Ua hoʻohuli ʻia ʻo Wesley. Ua hoʻohuli ʻia iā Barth. A e loli mau ana i nā poʻe he nui i kēia lā. Ma o lākou lā e hoʻohuli ai ka ʻUhane Hemolele i kāna poʻe heluhelu me ka hilinaʻi a me ka maopopo. Inā ʻaʻole ʻoe ʻike i kēia ʻike maopopo, ke nonoi aku nei wau iā ʻoe e heluhelu a manaʻoʻiʻo i ka leka i ko Roma.

na Joseph Tkach


PDFʻO kahi leka huli